Gemeenten

Culemborg- Ester Middelhuis is één van de consulenten schuldhulpverlening in dienst van de gemeente Culemborg. “De grootste misvatting is dat mensen denken dat je diep in de schulden moet zitten, voordat je mag aankloppen bij ons.”

De gemeente Culemborg is lid van de NVVK, de Nederlandse Vereniging Voor Volkskrediet. De gemeente ziet daar de meerwaarde van in op het gebied van kwaliteits- en gedragsnormen binnen haar dienstverlening. “Het lidmaatschap staat open voor ons, onder andere omdat we onze procedures op orde hebben en ons houden aan de gedragscode voor schuldhulpverlening,” licht Ester toe. “Het levert ons op dat de vereniging opkomt voor ons vak en onze cliënten, bijvoorbeeld door convenanten te sluiten met allerlei partijen. We hebben zeker profijt van de deskundigheid van de medewerkers van de NVVK en de online community voor vragen en back-up.” 

Preventie en vroegsignalering

Per 01-01-2021 is de wet Gemeentelijke Schuldhulpverlening gewijzigd. Per januari 2021 is in de wet opgenomen dat alle gemeenten zich bezig moeten houden met vroegsignalering. “Wij als gemeente Culemborg doen daar heel veel mee,” vertelt Ester. “De ‘vastelastenpartners’ (gas/water/licht/woonlasten en zorgverzekering) signaleren in een vroeg stadium achterstanden en melden die bij de gemeente. Vervolgens maken we in een vroege fase contact met mensen. Het werkt heel goed. We checken snel wat er speelt en vinden antwoorden op vragen als: hebben mensen een plotselinge inkomensdaling of regelingen niet aangevraagd die zij nodig hebben om rond te komen?” De hoofdmoot achter tijdelijke schulden blijken life-events te zijn, zoals een scheiding, verlies van baan, een verhuizing e.d. “En onduidelijkheid bij de toeslagen. Zie de Toeslagenaffaire,” verwijst Ester naar een pijnlijke uitwas. “Ik vind dit een veel te ingewikkeld systeem voor mensen. De meesten gaan daar snel de fout mee in. De financiële misère ligt dan heel snel op de loer.” 

Schaamte

Ester ziet dat mensen zich – in haar beleving onnodig  – schamen om aan te kloppen bij de gemeente voor hulp. “Dat doen ze in de regel te laat. Bij vroegsignalering bellen we, mailen we of gaan we op huisbezoek. Dat levert ontzettend veel positieve reacties op. Dat had ik niet verwacht.” Per maand krijgen de schuldhulpconsulenten zo’n honderd meldingen. “Het systeem schift daar ook nog in,” legt Ester uit. “We kijken zelf kritisch naar wat we met welke melding doen. Het grootste gedeelte ontvangt van ons een standaard brief. Deels bellen we en soms gaan we langs, samen met mensen van het sociale wijkteam.” Vaak zitten er meer problemen achter het ontstaan van schulden. “De stress van schulden is hoog,” stelt Ester. “Mensen kunnen er echt radeloos en hopeloos van worden. Dan is het goed om eerst de financiën op orde te krijgen, daar meer rust in te brengen en dan pas te werken aan de achterliggende problematiek.”

Beleid

De schuldhulpverleenster heeft in haar werk te maken met veel wetten en regels. “Maar we hebben primair te maken met mensen,” is haar standpunt. “Regels zijn richtlijnen. Daarbinnen helpen we mensen om financieel weer zelfredzaam te worden. Daar zetten we op in.” Dit regelen in eigen beheer of met hulp van een budgetcoach, bevordert het gevoel van zelfbeschikking en eigenwaarde. Dat vindt de gemeente Culemborg belangrijk. “Als je mensen medeverantwoordelijk houdt, dan werkt dat bemoedigender dan ze alles uit handen te nemen.  

Veel mensen denken dat je diep in de schulden moet zitten voordat je mag aankloppen bij ons. Ook als je alleen met vragen zit over je geldzaken, dan mag je je melden bij mij en mijn collega’s. De drempel is echt heel laag wat ons betreft. Vaak voorkom je daarmee juist dat er grotere problemen ontstaan.”

Motivatie

Ester heeft zeven parttime collega’s. Vijf schuldhulpverleners, een administratief ondersteuner en een budgetcoach. Het grootste struikelblok dat ze tegenkomt bij cliënten is ongeduld. “Sommigen denken dat ze in een paar dagen van hun schulden af zijn. Dat valt in de praktijk dan natuurlijk tegen als je die verwachting hebt.” Ester is maatschappelijk werker geweest. In die periode heeft ze gezien hoe zwaar schulden op mensen drukten “Het maakt mensen somber, angstig en leeg. Financiële stress heeft invloed op alle aspecten van het leven: gezondheid, relaties en opvoeding. Ik zag hoeveel rust het gaf als de boel overzichtelijk werd.” Het maakt dat mensen weer vooruit durven kijken. Geldstress sijpelt overal doorheen. “Ik voelde dat ik het mooi vond om de basis op orde te brengen. Vandaar dat het me veel voldoening brengt als ik de rust terug mag brengen. Ik zie mensen opbloeien als ze perspectief krijgen. Ik zie ze letterlijk weer rechtop gaan lopen. Openheid is de sleutel om je problemen op te lossen.”